دانش نگهداری و تعمیرات (نت) در طول دوران شكلگیری خود دستخوش تحولات گوناگونی بوده است . در این گام به بررسی این روند دگرگونیها خواهیم پرداخت و بر این اساس سیر تاریخی تحولات حوزه نت را به سه دوره اساسی تقسیم مینماییم : 1- دوره نخست و BM : سیر تحولات در دوره نخست تحقیقات نشان میدهد که گامهای اولیه در پیادهسازی نت در سالهای قبل از جنگ جهانی دوم رخ داده است . در آن ایام صنایع به شکل امروزی مکانیزه نبوده و لذا خرابیها و توقف ناگهانی ماشینآلات مشکلی جدی را برای دست اندرکاران امر تولید ایجاد نمینمود ؛ به بیان دیگر ، جلوگیری از بروز عیب در ذهن اکثر مدیران و مهندسین مفهوم نداشته و یا حداقل ضرورتی از این نظر احساس نمیگردید . علاوه بر این اکثر ماشینآلات و تجهیزات تولیدی از طرح نسبتا سادهای برخوردار بوده و این ویژگی ، کار با آنها را ساده و تعمیرشان را آسان مینمود . نتیجه آنکه در آن زمان نیازی به استفاده از نت سیستماتیک احساس نمیگردیده و اکثر شرکتها و واحدهای تولیدی و صنعتی تنها در زمانی که دستگاه و یا تجهیزات از کار میافتادند ، بازبینی و یا تعمیر آنها را آغاز مینمودند ؛ در واقع سیستم نگهداری و تعمیرات به هنگام از کارافتادگی (Breakdown Maintenance) معمول بود . 2- دوره دوم و TPM : همه چیز در خلال جنگ جهانی دوم به صورتی انفجارآمیز دستخوش تحول گردید . فشارهای ناشی از زمان جنگ ، تقاضا برای انواع محصولات را افزایش داده و این در حالی بود که نیروی انسانی صنایع بشدت کاهش یافته بود ؛ این عامل سبب گردید تا مکانیزاسیون افزایش پیدا نماید . میتوان سال 1950 را سال رونق طراحی و ساخت ماشینآلات مکانیزه نامید و این ایام ، سرآغاز وابستگی صنایع به تجهیزات مکانیزه و اتوماسیون بوده است . با افزایش روزافزون اتوماسیون مساله شکست و از کارافتادگی ماشینآلات نیز از اهمیت بیشتری برخوردار میگشت ؛ پس از گذشت چندی روند افزایش خرابیها به گونهای گردید که کمیت و کیفیت تولیدات را تحتالشعاع خود قرار داده و اسباب نارضایتی صاحبان صنایع را فراهم نمود . ادامه این روند ناخوشایند ، مدیران و کارشناسان را به فکر چاره و راهحلی مناسب برای جلوگیری از روند رو به رشد عیوب نمود . در این رهگذر سیستم نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (Preventive Maintenance) بعنوان چاره درد و راهحلی مناسب در کشور امریکا پیشنهاد گردید و به اجرا درآمد . نیاز صنایع بر تولید محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب جهت افزایش توانایی رقابت در بازار موجب گردید که استفاده از سیستم PM رونق یافته و در این راستا اجرای تعمیرات و تعویضهای پیشگیرانه دورهای بعنوان موثرترین راهحل جهت کاهش خرابیها مورد استفاده قرار گیرد . در طول دهه 1950 نت پیشگیرانه به تدریج تکامل یافته تا پاسخگوی نیازهای جدید صنعت باشد . در این راستا سیستم نگهداری و تعمیرات بهرهور(Productive Maintenance) در سال 1954 به صنایع آمریکا معرفی گردید . در این سیستم ضمن تاکید بر روی اصلاح خرابیهای اتفاقی و از کار افتادن غیرمنتظره تجهیزات با بهرهگیری مناسب از علوم آمار و احتمالات و پژوهش عملیاتی ، شبیهسازی ، اقتصاد مهندسی ، تئوری صف و نگرشهای تحلیلی ، تکنیکها و مدلهایی برای حالات مختلف انواع دستگاهها و تجهیزات ابداع شد که متخصصین این رشته میتوانستند کلیه فعالیتها و عملیات نگهداری و تعمیرات را به نظم درآورده و خرابیها را پیشبینی نمایند تا جهت نگهداری و تعمیر آنها برنامهریزی انجام پذیرد . دهه 1960 را میتوان دهه گسترش استفاده از نت بهرهور در صنایع نامید . معرفی نت بینیاز از تعمیر ، مهندسی قابلیت اطمینان و مهندسی قابلیت تعمیر (1962) از نتایج تحقیقات انجام شده در این دهه بوده که در تکامل سیستم نت بهرهور بسیار موثر بوده است . معرفی سیستم نگهداری و تعمیرات بهرهور فراگیر (Total Productive Maintenance) در دهه 1970 از سوی صنایع ژاپنی را میتوان بعنوان آخرین دستاورد در دوره دوم تحولات نگهداری و تعمیرات نامید . سیستم TPM در حقیقت همان سیستم نت بهرهور به شیوه آمریکایی است **که در جهت سازگاری با شرایط صنعتی ژاپن در آن بهبودهایی داده شده است ؛ ابتکار محوری و حساس در اصول TPM این است که اپراتورها خودشان به امور اصلی و اولیه نگهداری و تعمیرات ماشینهای خودشان میپردازند . در نت بهرهور فراگیر نتایج حاصل از فعالیتهای صنعتی و تجاری به صورت اعجابانگیزی بهبود یافته و سبب ایجاد یك محیط كاری با بهرهوری بالا ، شادیآفرین و ایمن با بهینهسازی روابط بین نیروی انسانی و تجهیزاتی كه با آن سر و كار دارند ، میگردد . 3- دوره سوم و RCM : میزان افزایش سرمایهگذاری بر روی ماشینآلات صنعتی و اتوماسیون از یکسو و افزایش ارزش مالی و اقتصادی آنها از سوی دیگر منجر به آن شد که مدیران و صاحبان صنایع به فکر راهکارهایی منطقی بیفتند که قادر به بیشینهسازی طول عمر مفید تجهیزات تولیدی و طولانی کردن چرخه عمر اقتصادی آنها باشد . افزایش میزان اثربخشی ماشینآلات ، بهبود کیفیت محصولات در کنار کاهش هزینههای نت و عدم خسارت به محیط زیست از جمله مواردی بود که باعث ایجاد تحولی جدید در زمینه نگهداری و تعمیرات گردید . دستآوردهای جدید نت در این دوره عبارتند از : 3-1- معرفی سیستم نگهداری و تعمیرات بر پایه شرایط کارکرد ماشینآلات (Reliability Centered Maintenance) و ترویج استفاده از روشهای CM همچون آنالیز لرزش ، حرارتسنجی و ... 3-2- معرفی و بکارگیری انواع روشهای تجزیه و تحلیل خرابیهای ماشینآلات . 3-3- طراحی تجهیزات با تاکید بیشتر بر قابلیت اطمینان و قابلیت تعمیر . 3-4- تحول اساسی در تفکر سازمانی به سمت مشارکت و گروههای کاری . 3-5- معرفی سیستم نگهداری و تعمیرات موثر . 3-6- معرفی روش نت مبتنی بر قابلیت اطمینان به عنوان روشی جامع جهت تصمیمگیری در استفاده صحیح از انواع سیستمهای نگهداری و تعمیرات موجود ؛ RCM فرایندی است که اولا معین میکند چه کاری میبایست برای تداوم عمر هر گونه سرمایه فیزیکی انجام شود و دوم آنكه انتظارتی را که کاربران از تجهیزات دارند ، عملی مینماید . در گامهای آتی استراتژیهای گوناگون نت را بیشتر خواهیم شناخت ...
|